TƯ VẤN VIÊN ĐỘC LẬP VÀ QUY TRÌNH GIAO KẾT HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM TẠI B-ALPHA
Thực trạng của quy trình ký kết hợp đồng bảo hiểm hiện nay
Hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận hợp pháp giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, là cơ sở để các công ty bảo hiểm căn cứ chi trả quyền lợi cho người tham gia vì thế quá trình giao kết hợp đồng bảo hiểm đóng một vai trò vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp để quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan. Tại Việt Nam, từ xưa đến nay quá trình giao kết hợp đồng bảo hiểm chủ yếu được tiến hành với sự tham gia của 2 bên đó là người mua sản phẩm bảo hiểm và đại lý bảo hiểm, trong đó đại lý bảo hiểm là người được Doanh nghiệp bảo hiểm ủy quyền để tư vấn, cung cấp các thông tin về sản phẩm và thu xếp việc giao kết hợp đồng giữ khách hàng và doanh nghiệp bảo hiểm. Tuy nhiên quy trình giao kết hợp đồng thường không được giám sát chặt chẽ, không kiểm soát được những tình huống như:
- Người đại lý bảo hiểm không đủ trình độ, kiến thức và kỹ năng để tư vấn đúng, đầy đủ cho khách hàng, vô ý hoặc cố tình gây ra hiểu nhầm cho khách hàng về sản phẩm và những quyền lợi, nghĩa vụ đi kèm.
- Bên mua bảo hiểm không khai báo trung thực, che giấu các thông tin về sức khỏe và những thông tin cần thiết khác.
Từ đó dẫn đến những vấn đề như:
- Hợp đồng bị vô hiệu hóa.
- Khách hàng không được chi trả khi sự kiện bảo hiểm xảy ra.
- Nếu khách hàng có bằng chứng chứng minh lỗi là do đại lý bảo hiểm tư vấn không đúng, không đầy đủ thì đại lý bảo hiểm phải chịu hoàn toàn trách nhiệm, do đó rủi ro nghề nghiệp của đại lý bảo hiểm là rất lớn.
- Gây ra sự hiểu sai về giá trị của bảo hiểm dẫn đến định kiến không tốt về ngành bảo hiểm nói chung và đại lý, môi giới bảo hiểm nói riêng: ví dụ như: bảo hiểm lừa đảo…, bảo hiểm biết rồi tôi không “chơi” đâu… (Mua bảo hiểm để bảo vệ mình mà người ta nghĩ rằng đó là một trò chơi, một cuộc đầu tư mạo hiểm…).
Làm sao để khắc phục được thực trạng nhức nhối này?
B-Alpha nhận thấy rằng giải pháp tốt nhất để giải quyết được tình trạng này đó là phải tạo ra cơ chế giám sát quy trình giao kết hợp đồng một cách chặt chẽ. Từ đó B-Alpha đã đưa một bên thứ ba vào quy trình giao kết đó là Tư vấn viên độc lập.
Tư vấn viên độc lập là gì? Họ khác gì so với những người đại lý bảo hiểm thông thường?
Đại lý bảo hiểm cá nhân là những người được công ty bảo hiểm ký hợp đồng đại lý và cấp mã số (code) chỉ sau 5 ngày học. Các đại lý bảo hiểm hầu như chịu sự quản lý của một công ty bảo hiểm và chỉ có thể tư vấn và phân phối sản phẩm của công ty đó. Đôi khi có một số công ty cho phép đại lý được phân phối sản phẩm của một công ty khác nhưng trường hợp này rất hiếm khi xảy ra. Như vậy chúng ta thấy được có 3 vấn đề của đại lý bảo hiểm cá nhân hiện nay đó là:
- Kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn không đồng đều, còn bỏ ngỏ.
- Gần như chỉ có thể phân phối sản phẩm cho 1 doanh nghiệp nên chỉ có thể nói tốt về sản phẩm của doanh nghiệp đó, không thế tư vấn các sản phẩm từ doanh nghiệp khác một cách khách quan đa chiều.
- Nghề nghiệp chứa nhiều rủi ro mà không được mua Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp. Tức là những người đại lý họ không được mua bảo hiểm cho trách nhiệm pháp lý mà họ phải bồi thường khi họ có sai sót hoặc thiếu sót trong lúc tư vấn và ký kết hợp đồng bảo hiểm cho khách hàng.
Ngược lại với đại lý bảo hiểm, Tư vấn viên bảo hiểm nhân thọ (hay còn gọi là Tư Vấn Viên Độc Lập) là ngành nghề yêu cầu trình độ cao hơn. Điều kiện để trở thành Tư vấn độc lập đó là phải có bằng đại học trở lên chuyên ngành bảo hiểm hoặc nếu không thì phải có bằng cử nhân, sau đó học và tham gia thi chứng chỉ tư vấn viên bảo hiểm nhân thọ do cơ sở đào tạo hợp pháp trong và ngoài nước cấp. Hiện nay cơ sở tổ chức thi và cấp chứng chỉ tư vấn viên bảo hiểm đó là Viện Phát Triển Bảo Hiểm Việt Nam trực thuộc Cục Quản Lý Giám Sát Bảo Hiểm, Bộ Tài Chính.
Gọi là Tư vấn viên độc lập bởi những tư vấn viên này có chứng chỉ hành nghề độc lập, họ không chịu sự quản lý của công ty bảo hiểm nào, mà họ có quyền tư vấn tất cả các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ của tất cả các công ty bảo hiểm khác nhau. Tư vấn viên độc lập có thể được hiểu như một “luật sư” của ngành bảo hiểm, và khách hàng tìm đến họ sẽ cần trả phí tư vấn tương tự như “phí luật sư”. Họ hoàn toàn có thể hoạt động độc lập hoặc có thể tham gia vào các công ty cung cấp dịch vụ pháp lý bảo hiểm.
Như vậy thứ nhất về sản phẩm, tư vấn viên độc lập có thể tư vấn nhiều loại sản phẩm của nhiều doanh nghiệp khác nhau, do đó họ có cái nhìn khách quan, đa chiều và có thể lựa chọn những sản phẩm phù hợp nhất cho khách hàng của mình. Thứ hai, đây là công việc đòi hỏi trình độ chuyên môn cao hơn đại lý, và cũng là ngành nghề được mua Bảo hiểm nghề nghiệp nhằm hạn chế những rủi ro phát sinh trong quá trình hành nghề tư vấn. Thứ ba, khách hàng của tư vấn viên độc lập không giới hạn bởi những khách hàng mua bảo hiểm, mà bất cứ cá nhân hay doanh nghiệp cần sự tư vấn hay hỗ trợ giám sát đều có thể là khách hàng của họ.
Chính vì lý do này, B-Alpha đã đứng ra thuê các tư vấn viên tư vấn độc lập của công ty Cổ phần dịch vụ tư vấn pháp lý bảo hiểm Tila tham gia vào quy trình giao kết hợp đồng online của mình. Quy trình giao kết hợp đồng tại B-Alpha gồm 3 bên:
- Bên mua bảo hiểm.
- Bên Đại lý bảo hiểm (đại diện cho Doanh nghiệp bảo hiểm).
- Tư vấn viên độc lập (Giám sát quy trình giao kết và cùng với đại lý bảo hiểm chịu trách nhiệm tư vấn đúng, đầy đủ, minh bạch cho khách hàng).
Bên cạnh đó toàn bộ quy trình này còn được ghi âm, ghi hình trực tiếp và lưu trữ tại công ty tư vấn luật như một bằng chứng không thể chối bỏ khi có tranh chấp xảy ra. Vì thế B-Alpha chủ trương phát triển thị trường bảo hiểm online, toàn bộ quá trình tư vấn và ký kết đều diễn ra online nhưng được giám sát chặt chẽ và đảm bảo hơn hẳn quy trình ký kết truyền thống chỉ dựa vào lời nói và niềm tin của các bên mà không có bằng chứng, chứng cứ xác thực nào được ghi nhận.
Sự tham gia của tư vấn viên độc lập không chỉ đảm bảo cho khách hàng yên tâm về tính hợp pháp và minh bạch của quy trình ký kết mà còn giúp ngăn ngừa và giảm thiểu rủi ro có thể phát sinh cho đại lý bảo hiểm. Bởi vì, đại lý bảo hiểm không còn phải một mình tư vấn và một mình chịu trách nhiệm mà trong quá trình tư vấn còn có được hỗ trợ, nhắc nhở từ tư vấn viên độc lập. Khi phát sinh tranh chấp do lỗi từ bên đại lý thì bên tư vấn viên độc lập cũng phải chia sẻ trách nhiệm và rủi ro này.
Tư vấn viên bảo hiểm độc lập là một nghề rất phổ biến tại các quốc gia phát triển nhưng tại Việt Nam thì vẫn còn mới. Tuy nhiên B-Alpha nhận định rằng phát triển nguồn tư vấn viên độc lập sẽ là xu thế tất yếu của ngành bảo hiểm nước ta trong tương lai. Do đó, B-Alpha cũng có chủ trương khuyến khích, hỗ trợ các thành viên chủ động đón đầu xu thế, tham gia học tập, thi để trở thành một tư vấn viên độc lập để phát triển cơ hội nghề nghiệp của mình. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực, trình độ của đội ngũ trong B-Alpha mà còn tạo ra môi trường làm việc chuyên nghiệp, lành mạnh và nâng cao vị thế của ngành bảo hiểm trong lòng mỗi người dân Việt Nam.
Amind Ánh Tuyết.
